08 lis Jak marihuana wpływa na naszą pamięć?
Stereotyp osoby nieco roztrzepanej jest nierozerwalnie związany z marihuaną. Choć zapominalski palacz zioła może być zabawny, to osłabiona pamięć nie jest już tak atrakcyjna w życiu codziennym.
Wraz z rosnącą wiedzą na temat marihuany pojawia się coraz więcej dowodów na to, że konopie wpływają na pamięć, jednak nie tylko w sposób negatywny. Podczas gdy niektóre rodzaje pamięci mogą ucierpieć na zażywaniu marihuany, to w innych przypadkach konopie mogą pomóc w zaburzeniach pamięci. Warto więc nieco zgłębić ten temat.
Czym jest pamięć?
Pamięć jest kluczową funkcją poznawczą, która pomaga nam podejmować decyzje, wchodzić w interakcje z innymi ludźmi, utrzymywać poczucie własnej wartości i przypominać sobie to, czego już się nauczyliśmy.
Tworzenie się wspomnień jest procesem dynamicznym. Mózg jest w stanie ciągłej aktywności, ponieważ różne grupy neuronów, odpowiedzialne za tworzenie myśli i percepcji, nieustannie pracują.
Kiedy określona grupa neuronów zostaje aktywowana po raz drugi, tworzy się pamięć. Ta reaktywacja wzmacnia połączenia pomiędzy neuronami, zwane synapsami. Podczas gdy przywołujemy wspomnienie, ponownie aktywujemy tę konkretną grupę neuronów.
Nowe wspomnienia są jednak bardzo kruche i mogą zostać zakłócone lub uszkodzone przez substancje odurzające albo brak snu. Z czasem jednak pamięć staje się silniejsza i bardziej odporna, a nabyte informacje (ślady pamięciowe, umiejętności) są utrwalane w mózgu – jest to proces znany jako konsolidacja pamięci. W miarę gromadzenia się nowych wspomnień, te, które nie są ponownie przywoływane i reaktywowane, w końcu zostają utracone.
Pamięć można podzielić na różne kategorie, ale generalnie naukowcy zgadzają się, że istnieją dwa główne rodzaje pamięci: pamięć krótkotrwała i pamięć długotrwała. Różne części mózgu są odpowiedzialne za przetwarzanie i przechowywanie każdego z tych typów pamięciowych.
Hipokamp jest przede wszystkim odpowiedzialny za pamięć krótkotrwałą oraz zdolność uczenia się, podczas gdy kora przedczołowa odgrywa kluczową rolę w formowaniu się pamięci długotrwałej. Niemniej jednak interakcja między tymi dwiema częściami mózgu w procesie tworzenia się i magazynowania pamięci trwa nieustannie.
Jak marihuana może wpływać na pamięć?
Większość badań sugeruje, że wpływ marihuany na pamięć jest wywoływany przede wszystkim przez hipokamp, region mózgu, w którym znajduje się wiele receptorów kannabinoidowych (CB1) i który spełnia istotną rolę dla pamięci oraz uczenia się. Jednak dwa główne kannabinoidy zawarte w konopiach, THC i CBD, mogą wpływać na hipokamp w różny sposób.
THC, podstawowy psychoaktywny kannabinoid znajdujący się w konopiach, ma silne powinowactwo do receptorów CB1 i wiąże się z nimi w hipokampie. W rezultacie THC może tymczasowo upośledzać pamięć krótkotrwałą i zdolność uczenia się, utrudniając koncentrację, a także umiejętność przechowywania i przypominania sobie informacji.
Z drugiej strony wygląda na to, że CBD ma zgoła inny wpływ na pamięć niż THC. Ostatnie badania wykazały, że CBD może znacznie zwiększyć przepływ krwi do hipokampa. Choć następstwa działania CBD w tym aspekcie są jeszcze wciąż niejasne i nie w pełni zbadane, to nie podlega dyskusji, że wyższy przepływ krwi w warunkach spoczynku w hipokampie skutkuje lepszą wydajnością pamięci.
Naukowcy, którzy przeprowadzili wyżej wymienione badanie spekulują również, że zwiększony przepływ krwi w mózgu może pomóc w leczeniu osób z zaburzeniami poznawczymi, takimi jak choroba Alzheimera, w których to występują zaburzenia kontrolowania przepływu krwi.
Marihuana i pamięć krótkoterminowa
Pamięć krótkotrwała jest odpowiedzialna za przyjmowanie i tymczasowe przechowywanie informacji, z którymi właśnie się zetknęliśmy. Zapamiętanie czyjegoś imienia bezpośrednio po przedstawieniu się jest przykładem działania pamięci krótkotrwałej. Pamięć krótkotrwała obejmuje również tak zwaną pamięć roboczą, która odpowiada za jednoczesne przechowywanie i przetwarzanie tymczasowej informacji. Przykładem pamięci roboczej może być słuchanie czyjejś opowieści na temat różnych wydarzeń, przy jednoczesnym składaniu tej opowieści w jedną całość i rozumieniu jej.
Jeśli jest jedna kwestia, co do której zgadzają się niemal wszyscy badacze, to jest to fakt, że THC może znacząco upośledzać pamięć krótkotrwałą.
W przypadku pamięci roboczej, w badaniu z 2020 roku z udziałem grupy ludzi stwierdzono, że dawka 15 mg THC może wpływać na nią negatywnie. Uczestnicy badania otrzymali następujące zadanie mające przetestować działanie ich pamięci roboczej: pokazano im w jednym momencie sześć kostek o różnych kolorach i po jednosekundowej przerwie musieli oni dopasować kolory do odpowiednich kostek. Uczestnicy badania, którzy nie zażyli marihuany poradzili sobie z zadaniem lepiej od tych osób, którym podano dawkę THC.
Warto również zauważyć, że podczas gdy pojedyncza dawka 15 mg THC upośledzała pamięć roboczą, uczestnicy, którzy otrzymali dawkę o połowę mniejszą (7,5 mg) nie doświadczyli zauważalnego, negatywnego działania.
W przeprowadzonym doświadczeniu naukowym sprawdzono również, czy zjawiska „wędrówka umysłu” i „zmniejszone monitorowanie zadań do wykonania” wpłynęły na pamięć roboczą uczestników badania. Stwierdzono, że THC znacząco wpływa na naszą koncentrację, skupienie, sprawia, że jesteśmy mniej uważni oraz sprzyja temu, że odrywamy się od wykonywanych w danym momencie czynności. Oczywistym jest więc, że THC oddziałuje na pamięć krótkotrwałą i roboczą, jednak autorzy badania podkreślają, że wpływa również na świadome przeżywanie wydarzeń.
Konsekwencje wynikające z powyższego są istotne, ponieważ pamięć krótkotrwała, koncentracja i zdolność skupienia się odgrywają kluczową rolę w uczeniu się. Kiedy trudno jest utrzymać skupienie i koncentrację na właściwym poziomie, krótkotrwałe przechowywanie nowych informacji może być znacząco utrudnione.
Marihuana i pamięć długotrwała
Pamięć długotrwała odnosi się do ogromnego magazynu zdobytej wiedzy oraz wcześniejszych wydarzeń z życia, które pamiętamy przez dni, miesiące, lata czy też całe dekady. Wspomnienia magazynowane w pamięci krótkotrwałej stają się ostatecznie wspomnieniami długotrwałymi, które trwale zachowują się w naszej pamięci. Najlepiej zapamiętane przez nas wspomnienia długotrwałe to te, o których najczęściej myślimy i o których najczęściej sobie przypominamy.
Podczas gdy większość badaczy zgadza się, że używanie konopi może utrudniać pamięć krótkoterminową to należy odnotować, że przeprowadzono mniej badań dotyczących wpływu konopi na pamięć długotrwałą.
Artykuł naukowy z 2021 r. sugeruje, że osoby intensywnie używające konopi doświadczają upośledzenia pamięci długotrwałej. Jednak już inne doświadczenie naukowe z tego samego roku badające wpływ konopi na pamięć epizodyczną – rodzaj pamięci długotrwałej – wykazało, że osoby rzadko używające konopi nie wykazywały upośledzenia pamięci długotrwałej. Uczestnicy wymienionego badania przyjmowali konopie co najmniej raz w miesiącu przez okres co najmniej dwóch lat.
Badania EEG (elektroencefalografia) mózgu wykazały, że chociaż osoby stosujące marihuanę przetwarzały swoje wspomnienia w różny sposób, to ogólnie rzecz biorąc ich wspomnienia okazały się być trwałymi. Uczestnicy badań EEG byli również w stanie tworzyć wspomnienia długotrwałe.
Czy to naprawdę się zdarzyło? Marihuana i fałszywe wspomnienia
Pamięć może nas notorycznie zwodzić. Zniekształcenie lub przeinaczenie wspomnień może nastąpić całkowicie nieświadomie. W niektórych przypadkach możliwe jest pojawienie się wspomnienia o wydarzeniu, które nigdy nie miało miejsca, co nazywane jest w psychologii poznawczej syndromem fałszywych wspomnień. Kilku badaczy zajmujących się tematem konopi zwróciło ostatnio uwagę na to, jak zwiększają one podatność na fałszywe wspomnienia.
Podczas badania przeprowadzonego w 2020 roku, 64 uczestników otrzymało odurzającą dawkę THC i zostało poproszonych o wykonanie kilku zadań polegających na przypominaniu sobie pewnych faktów. Na tej podstawie badacze ustalili, że uczestnicy ci mieli większą skłonność do spontanicznych, fałszywych wspomnień. Na przykład, jedno z zadań polegało na zapamiętaniu określonych słów. Uczestnicy, którzy otrzymali dawkę THC mieli tendencję do wymieniania takich słów, których nie było na liście. Co ciekawe, w teście kontrolnym przeprowadzonym tydzień później kiedy uczestnicy nie byli już pod wpływem działania THC, niektórzy z nich nadal doświadczali fałszywych wspomnień w analogicznym teście słów.
Uczestnicy byli również bardziej skłonni do doświadczania fałszywych wspomnień w odpowiedzi na mylące, wprowadzające w błąd sugestie. W kolejnym zadaniu bowiem byli świadkami lub sprawcami wygenerowanego komputerowo przestępstwa w rzeczywistości wirtualnej. W wywiadzie przeprowadzonym bezpośrednio po zdarzeniu, uczestnicy częściej odpowiadali twierdząco na celowo wprowadzające w błąd pytania. Badacze odkryli, że prawdopodobieństwo wystąpienia fałszywych wspomnień było znacznie większe, gdy uczestnik był pod wpływem THC. Fałszywe wspomnienia zniknęły jednak, gdy ci uczestnicy byli testowani byli tydzień później nie otrzymawszy odurzającej dawki tetrahydrokannabinolu.
Niektórzy naukowcy spekulują, że użytkownicy marihuany mogą doświadczać fałszywych wspomnień, ponieważ THC zakłóca przetwarzanie informacji wizualnych. To z kolei może osłabiać pamięć wzrokową i zwiększać prawdopodobieństwo błędnej percepcji wydarzeń.
Jednak badania na temat korelacji marihuany i fałszywych wspomnień są wciąż na wczesnym etapie. Wspomniane powyżej badanie z 2021 roku charakteryzowało się małą liczbą próbek, więc możliwe jest, że większe, bardziej reprezentatywne badania przeprowadzone w przyszłości mogą przynieść inne rezultaty.
Potencjalne korzyści dla naszej pamięci
Na szczęście istnieje również coraz więcej danych, które podkreślają pewne korzystne działania kannabinoidów na zaburzenia pamięci.
Jednym z bardziej korzystnych efektów jest zdolność CBD do pomocy w zanikaniu wspomnień lękowych. CBD może złagodzić taki typ wspomnień poprzez zmniejszenie lęku z nimi związanego. Jest to szczególnie pomocne dla osób żyjących z PTSD (zespół stresu pourazowego), u których złe wspomnienia mogą być wyzwalane przez stresujące sytuacje. Naukowcy odkryli również, że CBD może pomóc zmienić awersyjne wspomnienia u ludzi i zapobiec ponownemu utrwaleniu się tych wspomnień w pamięci. Te korzyści mogą znacząco przyczynić się do poprawy objawów związanych z PTSD.
Istnieją również mocne dowody na to, że CBD może pozytywnie wpływać na wspomnienia epizodyczne. W badaniu przeprowadzonym w zeszłym roku uczestnicy otrzymali pojedynczą dawkę 12,5 mg e-liquidu CBD po przyswojeniu sobie różnych 15 rzeczowników. Po 20 minutach zostali oni poproszeni o przypomnienie sobie rzeczowników, których się nauczyli. CBD zwiększyło ich werbalną pamięć epizodyczną o 10% w porównaniu z tymi uczestnikami, którzy otrzymali zwykłe placebo. Badanie wykazało również, że CBD nie wykazuje negatywnego wpływu na skupienie, umiejętność koncentracji oraz pamięć roboczą.
Ponadto, według wstępnych badań, THC jest znacznie bardziej skuteczne niż zatwierdzone, powszechnie używane leki na chorobę Alzheimera u myszy, a więc chorobę charakteryzującą się pogorszeniem czy nawet utratą pamięci. Co więcej, CBD ma również pozytywny wpływ na neurogenezę (proces powstawania nowych komórek nerwowych) w hipokampie. Obecnie odbywa się również kilka badań klinicznych oraz eksperymentów medycznych badających wpływ THC na pacjentów z chorobą Alzheimera, których wyniki poznamy w przyszłości.
