15 mar Czy efekt anturażu (ang. entourage effect) naprawdę istnieje?
Niezależnie od tego, czy jesteś wytrawnym koneserem, czy dopiero rozpoczynasz swoją przygodę z konopiami, prawdopodobnie słyszałeś o efekcie anturażu; (ang. entourage effect). Zjawisko to opisuje efekt synergii, który ma miejsce, gdy THC, CBD, rzadkie kannabinoidy i terpeny, „współpracując” ze sobą zapewniają korzystniejszy efekt zdrowotny niż zastosowane osobno.
Takie podejście jest również często określane z angielskiego jako „whole-plant medicine” lub „whole-plant synergy” i opiera się na założeniu, że produkty z konopi zawierające wiele różnych związków mogą zapewniać korzyści zdrowotne, które nie są do osiągnięcia w przypadku stosowania wyizolowanych kannabinoidów.
Profesorowie Raphael Mechoulam i Shimon Ben-Shabat po raz pierwszy wysunęli argumenty za „whole-plant synergy” w 1998 roku. Ich badania dowodzą, że układ endokannabinoidowy ludzkiego organizmu lepiej reaguje na ekstrakty z „całych roślin” konopi poprzez zwiększenie aktywności dwóch podstawowych endokannabinoidów. Silna synergia wskazuje również, dlaczego botaniczne leki z „całych roślin” często są skuteczniejsze niż leki zawierające pojedynczy wyizolowany związek.
W dzisiejszych czasach efekt anturażu; (ang. entourage effect) jest stałą częścią leksykonu pojęć związanych z konopiami, a często nieświadomie kojarzonych z produktami konopnymi. Z czym tak naprawdę wiąże się efekt otoczenia i jak powinniśmy go rozumieć w świetle pojawiających się nowych badań?
Seria badań opublikowanych w 2019 roku zdecydowanie pogłębiła zrozumienie tego zjawiska. Naukowcy badali charakterystyczne związki, które – jak się uważa – wywołują efekt anturażu. W jednym badaniu kwestionowano nawet czy efekt otoczenia jest przesadnie wyczuwalny.
Według innych badań mechanizmy, które stoją za efektem otoczenia nie są tak jasne, jak chciałby nam to przedstawić marketing konopi.
A więc co tak naprawdę wiemy o efekcie otoczenia?
Na początek: istnieją twarde dowody na to, że niektóre kannabinoidy wzmacniają działanie innych kannabinoidów. Na przykład THC może zwiększyć skuteczność terapeutyczną CBD, a niektóre rzadkie kannabinoidy mogą wnosić inne korzyści.
W badaniu „in vitro” tkanki raka piersi (i w testach na zwierzętach) obecność rzadkich kannabinoidów poprawiała wyniki. „Ekstrakt z konopi był znacznie skuteczniejszy w zwalczaniu guzów i ograniczaniu ich wzrostu niż izolaty THC” – powiedział dr Ethan Russo, jeden z pierwszych badaczy efektu anturażu, oraz założyciel i dyrektor generalny CReDO Science. „Synergistyczny efekt działania ekstraktu z konopi, w porównaniu z samym THC, może być spowodowany obecnością znacznych ilości kannabigerolu (CBG) i kwasu tetrahydrokannabinolowego (THCA) w ekstrakcie”.
Dodatkowo, badanie z użyciem samego CBD, porównując z zastosowaniem ekstraktu z „całej rośliny” konopi wykazało, że ekstrakt był tak samo skuteczny w leczeniu ciężkiej padaczki, ale… przy 20% mniejszej dawce, zaznaczył Russo.
Z kolei według dr Jordana Tishlera, lekarza medycyny, eksperta od konopi i wykładowcy medycyny w Harvard Medical School, elementy występowania efektu anturażu; (ang. entourage effect) zostały potwierdzone, ale konkluzje z badań są zbyt daleko idące. „Istnieją niepodważalne dowody, na przykład, że CBD moduluje działanie THC w obrębie głównych receptorów. Dlatego efekt anturażu jest faktem” – powiedział.
„Efekt anturażu wyjaśnia również, dlaczego czyste THC nie jest szczególnie skuteczne tam, gdzie ekstrakt z konopi przynosi lepsze rezultaty” – powiedział. Twierdzi jednak, że wyniki badań efektu anturażu zostały błędnie wyekstrapolowane, tj. nie są wspierane przez dowody zebrane do tej pory przez badaczy. „Założenie, że inne składniki chemiczne są ważne dla działania CBD, nie znajdują obecnie poparcia w dowodach naukowych”.
Tishler podkreśla również, że rola rzadkich kannabinoidów, takich jak CBG lub CBN, w kontekście działania z THC lub innymi kannabinoidami, nie jest jeszcze w pełni zrozumiała. „Innymi słowy, wiele cząsteczek może odgrywać rolę wspierającą działanie THC, ale to nie znaczy, że odgrywają one rolę wspierającą inne kannabinoidy” – powiedział.
Ponieważ naukowcy biorą pod uwagę wszystkie niuanse, zaproponowano nowe rozumienia efektu anturażu; (ang. entourage effect). Bardziej pomocne może być traktowanie efektu jako dwóch osobnych zjawisk:
- efektu „intra-entourage”, odnoszącego się do interakcji między kannabinoidami i terpenami,
- efektu „inter-entourage”, który oznacza interakcje kannabinoid-kannabinoid oraz interakcje terpen-terpen.
Chociaż nauka dysponuje obecnie dowodami na poparcie istnienia efektu „inter-entourage”, znacznie mniej badań wspiera efekt „intra-entourage”.
A co z terpenami?
Zgodnie z ogólnym konsensusem terpeny odgrywają kluczową rolę w efekcie anturażu; (ang. entourage effect). Do niedawna badania nad synergią kannabinoidowo-terpenową były stosunkowo skromne, to się jednak zmienia i wyniki badań opublikowanych w ciągu ostatniego roku wskazują, że terpeny mogą nie przyczyniać się do występowania efektu otoczenia w sposób, w jaki nam się wydawało.
Wyniki badań opublikowanych w marcu 2020 roku sugerują, że terpeny obecne w konopiach mogą wcale nie „wspierać” efektu. Naukowcy nie znaleźli dowodów na to, że pięć najczęściej występujących terpenów – mircen, α- i β-pinen, β-kariofilen i limonen – ułatwiało efekt anturażu, wiążąc się z receptorami kannabinoidowymi w organizmie.
Według innych badań opublikowanych w tym roku, również nie ma dowodów na to, że terpeny ułatwiają efekt „intra-entourage”.
Jak to często bywa w przypadku badań nad konopiami, wyniki nie są rozstrzygające. W badaniu z kwietnia 2020 roku, przeprowadzonym na myszach, naukowcy wykazali, że trzy popularne terpeny – humulen, pinen i geraniol – aktywowały receptor CB1. Receptor CB1 jest odpowiedzialny za wywoływanie reakcji fizjologicznych, takich jak zmniejszenie odczuwania bólu. Wspomniane terpeny wywoływały u myszy reakcje fizjologiczne specyficzne dla CB1, co może oznaczać, że terpeny oferują korzyści terapeutyczne.
Według Tishlera nie ma wystarczających dowodów na to, że terpeny przyczyniają się do synergii charakterystycznych dla ekstraktów z „całej rośliny” konopi. Nie oznacza to jednak, że te aromatyczne związki nie są skuteczne. „Są dwa wyjątki”, powiedział Tishler. „Mircen, który powoduje senność, ale robi to niezależnie, nie jako część efektu otoczenia; oraz β-kariofilen, który może być istotny w leczeniu (kontroli) bólu.”
Czy efekt anturażu; (ang. entourage effect) jest prawdziwy?
Tishler twierdzi, że efekt jest zjawiskiem prawdziwym, ale błędnie rozumianym. „Obecnie nasze zrozumienie interakcji w obrębie efektu jest dość ograniczone” – powiedział. Nie ma wystarczającej ilości danych, aby stworzyć produkty lub rekomendacje w oparciu o konkretne kannabinoidy lub terpeny. Nie oznacza to jednak, że „alchemia” dotycząca ekstraktów z „całej rośliny” konopi nie ma racji bytu, ale że nie mamy jeszcze pełnego zrozumienia mechanizmów za nią stojących.
„Na poziomie klinicznym produkty zawierające czyste THC i CBD wydają się mniej skuteczne niż ekstrakty z „całych roślin” konopi, co sugeruje, że rzeczywiście są w to zaangażowane inne związki chemiczne – niejasne pozostaje jednak, które i jak działają” – powiedział Tishler.
Pomimo sprzecznych ustaleń pojawiających się w niektórych publikacjach, Ethan Russo pozostaje z kolei zdecydowanym zwolennikiem korzyści płynących z efektu anturażu. „Pomimo sporadycznych niepowodzeń w wykazaniu korzyści z efektu, które można by przypisać preparatom, które nie są zoptymalizowane terapeutycznie, w tym samym czasie koncepcja efektu anturażu jest dobrze ugruntowana” – zapewnił.
Russo wskazuje także na brak standaryzacji w odniesieniu do jakości konopi jako potencjalną przyczynę mieszanych wyników badań.
„Konsumenci a także ich opiekunowie nadal stoją przed ogromnym wyzwaniem, związanym z dostępem do wysokiej jakości skutecznych leków na bazie konopi” – wyjaśnił Russo. „Można to osiągnąć jedynie poprzez nakazanie, aby w punktach sprzedaży dostępna była pełna informacja, także dotyczące bezpieczeństwa stosowania, w tym pełny profil kannabinoidów i terpenoidów, w postaci certyfikatów jakości dla konkretnej partii sprzedawanych produktów (składników na bazie, której powstał produkt). Musiało by to być połączone z lepszą edukacją na temat ich farmakologicznego działania”.
